Ismail Haniyeh en 5 mei

Deze column werd op 16/04/2007 voorgelezen voor Studradio op Holland Centraal.

“Op 4 en 5 mei staan we gezamenlijk stil bij oorlog en vrede, vrijheid en onderdrukking, verantwoordelijkheid, mensenrechten, en democratie. De mate waarin en de wijze waarop dat gebeurt wordt mede beïnvloed door de tijdgeest en actuele nationale en internationale gebeurtenissen.” Zo valt te lezen op de site van het nationaal comité 4 en 5 mei onder het kopje “Blijvende Waarden.” “Het is de dag waarop we stil staan bij de betekenis en het belang van vrijheid, grondrechten en democratie,” leest de tekst ietstje eerder op dezelfde pagina. Iedereen is wel bekent met de platitudes rondom de viering van 4 en 5 mei, de dodenherdenking en het bevrijdingsfeest. Het is elk jaar weer een lastige klus voor de organisatoren om deze dagen relevant te houden voor de huidige inwoners van Nederland, en vooral voor de jeugd. Het Palestijnse Platform voor Mensenrechten en Solidariteit had echter in de aanloop naar 5 mei dit jaar geen enkel moeite met het vinden van de relevantie van die idealen in de wereld van vandaag. De PPMS is door Palestijns-Europese organisaties uitgekozen om de vijfde Palestijns-Europese conferentie te organiseren in Rotterdam, met als thema, en ik citeer, het “onbetwistbare recht op terugkeer van de Palestijnse vluchtelingen naar hun geboorteland.” Een interessante conferentie met een interessant thema, die mijns inziens wel in de geest van de 5 mei viering is. Het was allemaal niet zo heel nieuwswaardig totdat de organisatie een uitnodiging voor de conferentie verstrekte aan Ismail Haniyeh, eerste minister van de Palestijnse Autoriteit en voorman van de Hamas partij. Dit was tegen het zere been van onze minster van Buitenlandse Zaken, Maxime Verhagen. In een nieuwsbericht van zijn ministerie stond vandaag dat Verhagen de Palestijnse leider een visum wilde ontzeggen en zijn komst naar Nederland zou proberen te voorkomen. Voor zover bekend heeft Haniyeh nog helemaal geen visumaanvraag gedaan, maar als er één komt dan weet Maxime er wel raad mee!

Waarom mag de democratisch gekozen leider van een door Nederland erkende gouvernementele organisatie Nederland niet bezoeken? De reden is de lijst van terroristische organisaties van de EU, waar Hamas opstaat. Verhagen vindt niet dat Haniyeh, als vertegenwoordiger van een organisatie die Nederland en Europa als “terroristisch” bestempelen, zomaar Nederland in zou mogen. Dat diezelfde persoon een gekozen regeringsleider is, nota bene gekozen bij verkiezingen waar Nederland indertijd een voorstander van was, is hier van ondergeschikt belang.

De vraag is hier wat het voor zin heeft om Haniyeh de toegang tot Nederland te ontzeggen, en wat ermee bereikt wordt. Het is duidelijk dat de Palestijnse premier niet aan de grens tegengehouden hoeft te worden omdat hij een gevaar zou vormen voor de nationale veiligheid. Zelfs Ronnie Naftaniel is niet zo gek om de vrees uit te spreken dat Haniyeh bijvoorbeeld met een bomgordel om een aanslag op de Erasmusbrug zou plegen. Het zal veel mensen misschien verbazen, maar de Palestijnse premier is bepaald geen notoire terrorist, tenminste, niet in de zin dat Yassir Arafat of Menachem Begin, beiden ooit geroutineerde geweldsplegers, dat wel waren. Wat is dan de reden om hem buiten te houden? Hij is een prominent lid van een organisatie die op de Europese terreurlijst staat. Maar wat betekent dat precies? Hans van Baalen, woordvoerder Buitenlandse Zaken van de VVD, en nooit te beroerd om Israël onvoorwaardelijk voor te trekken in haar conflict met de Palestijnen, brieste al dat Haniyeh bij zijn aankomst in Nederland in de boeien geslagen moest worden. Het is echter in het geheel niet duidelijk op basis waarvan dat zou moeten gebeuren. De Europese terreurlijst is ingesteld om de tegoeden van de mensen en organisaties in kwestie te bevriezen en rept niet over het beschikken over de persoon zelf. Wat wil van Baalen doen? Op Schiphol wachten tot hij kans ziet om de portemonnee van Haniyeh te rollen? En als we hem dan toch arresteren, wat dan? In Nederland kan hij nergens voor vervolgd worden. Moeten we hem dan maar uitleveren aan Israël? Zelfs de meest extreem-rechtse Likoed politici zullen doorhebben dat de vrede in het Midden-Oosten daar geen baat bij heeft. En bovendien, hoe willen de VVD-woordvoerder en de minister vervolgens aan Turkije verkopen dat Nederland Ismail Haniyeh arresteert of een visum weigert op basis van zijn banden met een terroristische organisatie, terwijl Nuriye Kesbir hier ongestoord kan vertoeven? Kesbir is een van terrorisme beschuldigd kopstuk van de PKK, een organisatie die op dezelfde Europese lijst staat als Hamas, en mag niet alleen in Nederland wonen zonder dat ze Hans van Baalen achter zich aan krijgt, ze geniet ook nog eens gerechtelijk bescherming in de vorm van een uitspraak van de Hoge Raad, die het de Nederlandse staat verbood om haar uit te leveren aan Turkije. Het juridische argument om Haniyeh een visum te weigeren, laat staan te arresteren, lijkt dus volledig ongegrond.

Het komt er vrees ik op neer dat Verhagen de Palestijnse premier niet wil uitnodigen omdat de minister het niet eens is met de denkbeelden van Haniyeh. Verhagen eist dat Hamas de staat Israël erkent, en het terrorisme voor eeuwig afzweert, en daar werkt Hamas vooralsnog niet aan mee. Helaas voor hem is erkenning van Israël geenszins een criterium voor een Nederlands visum, en staat de teller van het aantal bommen dat Haniyeh gelegd heeft op nul, aanmerkelijk minder dan een aantal PKK leden dat vrolijk hier in Nederland rondloopt. En nu zoekt Maxime een juridisch excuus om Haniyeh op basis van zijn verschil van mening de toegang tot het land te ontzeggen. Het is een uiterst bedenkelijke reden om een visum te weigeren, zeker voor een land zoals het onze, dat zo prat gaat op ‘verlichting’ en ‘het vrije woord.’ Zou men de bron van het probleem wellicht ook deels moeten zoeken in de lichte islamofobie van Verhagen? Hamas is immers een uitgesproken islamitische beweging, en deze vervelende karaktereigenschap van de CDA-politicus zou hij in deze zaak niet voor het eerst tonen.

Nederland, Europa en de wereld zouden gebaat zijn bij een verregaande rationalisatie van hun politiek ten opzichte van Israël en de Palestijnen. Op de dag dat wij onze vrijheid, democratie en mensenrechten vieren, is de democratisch gekozen leider van één van de volken die, mede door toedoen van het Nederlands buitenlands beleid, aan die principes het meeste behoefte heeft wellicht niet welkom in ons land. Het is vreemd dat Verhagen Haniyeh de toegang tot Nederland wil ontzeggen, terwijl personen als Kesbir hier ongestoord kunnen wonen. Het is fascinerend dat de Nederlandse regering van Hamas eist dat zij het terrorisme afzweert en Israël erkent, maar zich geen zorgen schijnt te maken om het feit dat Israël het recht van de Palestijnen op een eigen staat niet erkent, zelfs alles in het werk lijkt te stellen om een dergelijke staat te voorkomen, en nog bijna dagelijks doorgaat met het bewust doden van onschuldige Palestijnse burgers. De onwil van Israël om tot een echt vredesoverleg te komen wordt door de recente ontwikkelingen rondom de Saudische en Syrische vredesinitiatieven onomstotelijk blootgelegd, en wordt door de houding van Nederland en de EU alleen maar gesterkt. Het is tijd dat wij de idealen van vijf mei serieus nemen, en de Palestijnse mensenrechten, veiligheid, en het recht op zelfbeschikking een grotere prioriteit in de Nederlandse politiek geven dan de misplaatste steun aan een halsstarrige Israëlische regering, die nog altijd een beleid voert dat de mensenrechten en talloze internationale verdragen schendt, gedrag dat Nederland in elke andere regering ten sterkste zou afkeuren.

Vijf mei gaat over vrijheid, mensenrechten en democratie. Dat zijn principes die de meeste Nederlanders voor lief nemen. Het zou zonde zijn als wij op die dag onze grenzen sluiten voor de leider van een volk dat nog daadwerkelijk voor deze principes moet vechten en vecht; voor wie, mede door Nederlands toedoen, dit nog slechts beloftes zijn. Een visum verstrekken aan Ismail Haniyeh, zodat hij in Nederland deel kan nemen aan een discussie over de vreedzame oplossing van de problematiek van de Palestijnen. Ik kan me voor de vijf mei viering geen normalere gang van zaken bedenken.